O sytu­acji na ryn­ku medial­nym w naj­now­szym tygo­dni­ku wSie­ci w arty­ku­le ​„Nie­miec­ka kolo­nia medial­na” pisze Sła­wo­mir Sie­radz­ki. Dobrze pisze i celnie.

W 2012 roku uka­za­ła się wyda­na przez Sto­wa­rzy­sze­nie Dzien­ni­ka­rzy Pol­skich bro­szur­ka pod tytu­łem ​„Pra­sa regio­nal­na – raport zamknię­cia”. A w niej m.in. mój arty­kuł ​„Spo­łecz­ne skut­ki zmian na lokal­nym ryn­ku pra­so­wym na przy­kła­dzie Śląska”.
Tro­chę cza­su upły­nę­ło, Pol­ska­pres­se po prze­ję­ciu Mediów Regio­nal­nych zmie­ni­ła nazwę na Pol­ska Press Gru­pa. Nie­ste­ty, sytu­acja w cią­gu tych kil­ku lat nie zmie­ni­ła się na lep­sze. Przeciwnie.

PiS, któ­re chce zwy­cię­żyć na Ślą­sku nie ma w regio­nie ani jed­ne­go życz­li­we­go i obiek­tyw­ne­go medium. Serio. Acz­kol­wiek zna­jąc stra­te­gię i logi­kę sze­fów PPG, zacznie się obła­ska­wia­nie poli­ty­ków PiS, nie tyl­ko na Ślą­sku. Wszak mac­ki Pol­ska Press Gru­pa są wszędzie.

Poni­żej tekst sprzed trzech lat. W poli­ty­ce to epo­ka. W mediach również.

„Dzien­nik Zachod­ni” przej­dzie do histo­rii pra­sy jako gaze­ta, któ­ra w rato­wa­niu spa­da­ją­ce­go nakła­du i zapo­bie­ga­niu rezy­gna­cji czy­tel­ni­ków, zde­cy­do­wa­ła się na nie­bez­piecz­ny medial­ny alians z Ruchem Auto­no­mii Śląska.

Wpi­sa­nie do wyszu­ki­war­ki google fra­zy ​„dzien­nik zachod­ni raś” daje ponad 156 tysię­cy wyni­ków. To zna­mien­ne. Jed­nak opi­nio­twór­cza rola ​„Dzien­ni­ka Zachod­nie­go”, gaze­ty z ponad pół­wiecz­ną tra­dy­cją, któ­rą oneg­daj czy­ta­ło kil­ka­set tysię­cy osób, skoń­czy­ła się.

Od kil­ku lat dla uważ­ne­go obser­wa­to­ra sce­ny medial­nej na Ślą­sku nie była tajem­ni­cą dziw­na ​„sła­bość” kie­row­nic­twa ​„Pol­ski Dzien­ni­ka Zachod­nie­go”, wyda­wa­ne­go przez kon­cern wydaw­ni­czy Pol­ska­pres­se do Gorze­li­ka i jego ako­li­tów z RAŚ. To dzię­ki sym­pa­tii dwóch tytu­łów pra­so­wych do RAŚ, ten z nie­wiel­kiej orga­ni­za­cji zyskał bar­dzo duże zna­cze­nie w regio­nie. Gru­pa Wydaw­ni­cza Pol­ska­pres­se jest czę­ścią Ver­lags­grup­pe Pas­sau, nie­miec­kiej gru­py medial­nej obec­nej w Niem­czech, Cze­chach i Polsce.

Od jesie­ni 2010 r. Ruch Auto­no­mii Ślą­ska (RAŚ), dzię­ki koali­cji z Plat­for­mą Oby­wa­tel­ską, współ­rzą­dzi woje­wódz­twem ślą­skim. Woje­wódz­twem, w któ­rym uka­zu­je się ​„Dzien­nik Zachod­ni”. Prze­wod­ni­czą­cy RAŚ Jerzy Gorze­lik odpo­wia­da nato­miast w Zarzą­dzie Woje­wódz­twa Ślą­skie­go za kul­tu­rę i edukację.

Hasła gło­szo­ne przez RAŚ są nie­zbyt skomplikowane:

„Zobacz­cie co się dzie­je w pań­stwie pol­skim. Ode­rwij­my się będzie­my rzą­dzić sami po swo­je­mu. Przed woj­ną była auto­no­mia i było dobrze”.

Jerzy Gorze­lik w wywia­dzie w ​„Rzecz­po­spo­li­tej” sprzed roku pod­kre­śla, że nie ma sen­ty­men­tu do Polski:

„Nie odczu­wam, bo żywię go do mojej nacji. Moż­na mówić o związ­ku z róż­ny­mi aspek­ta­mi pol­sko­ści czy nie­miec­ko­ści. W war­stwie języ­ko­wej z pew­no­ścią bli­żej mi do Pola­ków. Jeśli cho­dzi o inne ele­men­ty kul­tu­ry, bli­żej mi do kul­tu­ry nie­miec­kiej, ale też cze­skiej (…) Patrio­tyzm to umi­ło­wa­nie ojczy­zny. A moją ojczy­zną nie jest Pol­ska, tyl­ko Gór­ny Śląsk.”

Na takie wyzna­nie lide­ra RAŚ nie było reak­cji regio­nal­nych mediów. Potrak­to­wa­ły je jako cie­ka­wost­kę, bez poli­tycz­nych kono­ta­cji. Ana­li­zy takiej nie dosta­li zatem rów­nież czytelnicy.

„W przy­po­mi­na­niu nie­miec­kie­go udzia­łu w histo­rii Gór­ne­go Ślą­ska soli­dar­nie rywa­li­zu­ją nie­miec­ki ​„Pol­ska Dzien­nik Zachod­ni” i pol­ska kato­wic­ka ​„Gaze­ta Wybor­cza”. W ​„PDZ” felie­to­ny piszą sym­pa­ty­cy lub człon­ko­wie RAŚ jak Jerzy Gorze­lik, Krzysz­tof Kar­wat czy Michał Smo­lorz a komen­tu­je ​„nie­za­leż­nie” dr Tomasz Slu­pik, szef koła nauko­we­go ślą­sko­znaw­cze­go na Uni­wer­sy­te­cie Ślą­skim i były lider listy RAŚ do Sej­mi­ku w okrę­gu Sosno­wiec. W kato­wic­kiej ​„Gaze­cie Wybor­czej” Michał Smo­lorz i Kazi­mierz Kutz licy­tu­ją się w pozio­mie śluzakowatości”

– pisze Piotr Pie­trasz, dzia­łacz PiS.

– Od co naj­mniej 2010 na łamach ​„Pol­ski Dzien­ni­ka Zachod­nie­go” trwa­ła kam­pa­nia pro­mo­wa­nia Ruchu Auto­no­mii Ślą­ska. Jerzy Gorze­lik bar­dzo czę­sto poja­wiał się na łamach. Wydaw­cy, jak sły­sze­li że w arty­ku­le będzie o tym ruchu, to nie­mal zawsze znaj­do­wa­li miej­sce w gaze­cie. Cza­sem z tego powo­du spa­da­ły waż­ne tek­sty – mówi były już dzien­ni­karz PDZ. Tak­że inni dzien­ni­ka­rze tej gaze­ty potwier­dza­ją sym­pa­tie sze­fo­stwa ​„PDZ” do tego ugrupowania.

– Kie­dyś zapy­ta­łam się oso­by z kie­row­nic­twa redak­cji, dla­cze­go tak dużo pisze­my o RAŚ i do tego bez­kry­tycz­nie? Cynizm jej odpo­wie­dzi mnie zasko­czył – cho­dzi­ło o ​„zła­pa­nie” czy­tel­ni­ków, sym­pa­ty­ków tej orga­ni­za­cji – wspomina.

Odda­nie łamów RAŚ nie spo­wo­do­wa­ło zwięk­sze­nia sprze­da­ży ​„Pol­ski Dzien­ni­ka Zachod­nie­go”. Zaczę­li odcho­dzić kolej­ni czy­tel­ni­cy. Ten pro­ces trwa nadal. Dla­cze­go miesz­kań­cy regio­nu prze­sta­li kupo­wać ​„DZ”? Zapew­ne mie­li dosyć pobież­ne­go, naskór­ko­we­go pisa­nia o waż­nych spra­wach. Tek­sty są coraz krót­sze, zdję­cia – coraz więk­sze. ​„Pomo­gła” w tym zmia­na nazwy na ​„Pol­ska Dzien­nik Zachodni”.

Tro­chę historii

W czerw­cu 1989 roku zosta­ła zli­kwi­do­wa­na cen­zu­ra (Głów­ny Urząd Kon­tro­li Pra­sy, Publi­ka­cji i Wido­wisk). Warun­kiem uka­zy­wa­nia się gazet zaczę­ły być ich sądo­wa reje­stra­cja, co przy­spie­szy­ło zakła­da­nie nowych pism, o któ­rych ist­nie­niu i suk­ce­sie zaczął decy­do­wać rynek. Na mocy uchwa­ły sej­mo­wej w 1990 roku roz­wią­za­no wydaw­ni­czy kon­cern par­tyj­no-pań­stwo­wy RSW ​„Pra­sa Książ­ka Ruch”.

Par­tyj­ny kon­cern był molo­chem, naj­więk­szym kon­cer­nem pra­so­wym w Euro­pie Środ­ko­wo-Wschod­niej. Do RSW nale­ża­ło w 1990 roku 178 tytu­łów, w tym 45dzienników oraz 90 proc. nakła­dów pra­sy codzien­nej i 70 proc. nakła­dów tytu­łów i cza­so­pism, a tak­że: dru­kar­nie, fabry­ki papie­ru, kol­por­taż, księ­gar­nie, nie­ru­cho­mo­ści (np. budyn­ki, w któ­rych były redak­cje). W Kato­wi­cach wła­sno­ścią RSW były np. organ PZPR ​„Try­bu­na Robot­ni­cza”, ​„Dzien­nik Zachod­ni”, ​„Sport” czy tygo­dnik ​„Pano­ra­ma”, dru­kar­nie i budynki.

Za sprze­daż tytu­łów pra­so­wych oraz to, co się z nimi póź­niej sta­ło, zda­niem poli­ty­ków i publi­cy­stów, odpo­wie­dzial­ni są likwi­da­to­rzy RSW. War­to przy­po­mnieć ich nazwi­ska. W latach 1990–92 Komi­sję Likwi­da­cyj­ną, któ­ra nie­mal­że za bez­cen sprze­da­wa­ła tytu­ły, two­rzy­li: Jerzy Drą­gal­ski (prze­wod­ni­czą­cy, któ­ry szyb­ko, bo już w listo­pa­dzie 1990 roku zastą­pio­ny przez Kazi­mie­rza Strzycz­kow­skie­go, Jan Bijak, Andrzej Gra­jew­ski, Alfred Kla­in, Krzysz­tof Koziełł-Poklew­ski, Maciej Szu­mow­ski oraz… Donald Tusk.

Komi­sja Likwi­da­cyj­na ze 178 tytu­łów pra­so­wych nale­żą­cych do RSW 70 odda­ła nie­od­płat­nie spół­dziel­niom dzien­ni­kar­skim – w tym ​„Poli­ty­kę”, 89 sprze­da­ła, 4 prze­ka­za­ła do Skar­bu Pań­stwa, a na pozo­sta­łe nie zna­la­zła chęt­nych. Naj­ta­niej sprze­da­no pismo ​„Kul­tu­ra Fizycz­na” – według dzi­siej­szych cen nabyw­ca, Aka­de­mia Wycho­wa­nia Fizycz­ne­go w War­sza­wie, zapła­cił zale­d­wie 30 zł. ​„Express Wie­czor­ny” osza­co­wa­no na 1 mln 600 tys. zł, ​„Try­bu­nę Ślą­ską” sprze­da­no Gór­no­ślą­skie­mu Towa­rzy­stwu Pra­so­we­mu za 2 mln 310 tys. zł. Naj­dro­żej wyce­nio­no ​„Dzien­nik Zachod­ni” i ​„Życie War­sza­wy” – po 4 mln zł.

Tyle samo wpły­nę­ło na kon­to Komi­sji po ugo­dzie sądo­wej z wła­ści­cie­lem tygo­dni­ka ​„Wprost” (począt­ko­wo tygo­dnik prze­ka­za­no nie­od­płat­nie spół­dziel­ni dzien­ni­kar­skiej). Komi­sja sprze­da­ła też 14 dru­karń za pra­wie 41 mln zł (z cze­go na kon­to Komi­sji wpły­nę­ło nie­ca­łe 25 mln, resz­ta spła­ca­na jest w ratach, a z nie­któ­ry­mi nabyw­ca­mi toczą się spra­wy sądo­we o spła­tę długu).

Na rzecz Skar­bu Pań­stwa Komi­sja prze­ka­za­ła nie­ru­cho­mo­ści i mają­tek nie­trwa­ły nale­żą­ce do 95 jed­no­stek wcho­dzą­cych w skład RSW o ogól­nej war­to­ści ponad 73 mln zł. Była to naj­więk­sza pry­wa­ty­za­cja pra­sy w Euro­pie Środkowowschodniej.

Her­sant i reszta

Likwi­da­cja RSW spro­wa­dzi­ła do kra­ju zagra­nicz­ne kon­cer­ny wydaw­ni­cze (i nie tyl­ko), któ­re zwie­trzy­ły zna­ko­mi­ty inte­res, bo komi­sja ceny za tytu­ły usta­li­ła bar­dzo niskie, a na doda­tek nie usta­lo­no w usta­wie limi­tu obce­go kapi­ta­łu w mediach. Jako jeden z pierw­szych zagra­nicz­nych kon­cer­nów pra­so­wych poja­wił na pla­cu boju wów­czas fran­cu­ski kon­cern Rober­ta Hersanta.

Skon­cen­tro­wał się on na prze­ję­ciu ogól­no­pol­skiej ​„Rzecz­po­spo­li­tej” oraz kil­ku gazet regio­nal­nych i lokal­nych w atrak­cyj­nych regio­nach. Sto­so­wał tak­ty­kę pod­sta­wia­nia w prze­tar­gach figu­ran­tów. W ten spo­sób wcho­dząc w spół­ki z wcze­śniej wyty­po­wa­ny­mi pod­mio­ta­mi, nie posia­da­jąc nigdzie udzia­łów więk­szo­ścio­wych, po pew­nym cza­sie odku­py­wał lub przej­mo­wał za dłu­gi udzia­ły, sta­jąc się głów­nym, a czę­sto domi­nu­ją­cym udziałowcem.

W Gdań­sku Her­sant prze­jął udzia­ły w ​„Dzien­ni­ku Bał­tyc­kim” i ​„Wie­czo­rze Wybrze­ża”, w Łodzi – w ​„Expres­sie Ilu­stro­wa­nym” i ​„Dzien­ni­ku Łódz­kim”, w Kra­ko­wie – w ​„Gaze­cie Kra­kow­skiej” i spor­to­wym ​„Tem­pie”, w Kato­wi­cach zdo­był ​„Try­bu­nę Ślą­ską” i ​„Dzien­nik Zachodni”.

– ​„Za Fran­cu­za” nie było nam źle. Roz­po­czął inwe­sto­wa­nie w kom­pu­te­ry­za­cję, a przede wszyst­kim pod­niósł nam zna­czą­co pen­sje. Zara­bia­li­śmy trzy razy wię­cej, niż kole­dzy z redak­cji ​„Try­bu­ny Ślą­skiej”, poło­żo­nej pię­tro niżej w budyn­ku ​„Domu Pra­sy” w cen­trum Kato­wic – wspo­mi­na jeden z naj­star­szych sta­żem redak­to­rów ​„Pol­ski Dzien­ni­ka Zachodniego”.

W 1994 r. Her­sant wyco­fał się z ryn­ku pol­skie­go. Jako ofi­cjal­ny powód poda­wa­no kło­po­ty finan­so­we kon­cer­nu we Fran­cji i coraz więk­szy szum medial­ny w Pol­sce na temat jego współ­pra­cy z pro­hi­tle­row­skim rzą­dem Vichy we Fran­cji w cza­sie II woj­ny świa­to­wej. Biz­nes nie lubi roz­gło­su, dla­te­go Her­sant osiem gazet lokal­nych sprze­dał nie­miec­kiej gru­pie z Pasa­wy – Pas­sau­er Neue Pres­se (PNP). Poli­ty­cy zosta­li zasko­cze­ni zmia­ną. Pra­cow­ni­cy ​„Dzien­ni­ka Zachod­nie­go” też.

Wydaw­nic­two PNP powsta­ło w 1946 r. i przez ponad 40 lat było małym, wręcz rodzin­nym przed­się­bior­stwem. Nie­spo­dzie­wa­nie na prze­ło­mie lat 80. i 90. zna­la­zło środ­ki na zakup kil­ku­na­stu tytu­łów w Austrii i Czechach.

(zob. Baj­ka Z., Kapi­tał zagra­nicz­ny w pol­skiej pra­sie, w: Media i dzien­ni­kar­stwo w Pol­sce 1989–1995, red. G.G. Kop­per i inni, Kra­ków 1996, s. 145).

Gdy w 1994 r. Her­sant opu­ścił rynek pra­so­wy w Pol­sce, PNP zaję­ło jego miej­sce w pra­sie regio­nal­nej i lokal­nej. Niem­cy weszli też w posia­da­nie wro­cław­skiej ​„Gaze­ty Robot­ni­czej” – wyko­rzy­stu­jąc szwaj­car­skie wydaw­nic­two Schwe­izer Inter­pu­bli­ca­tion AG – a tak­że 25 proc. udzia­łów w kra­kow­skim ​„Dzien­ni­ku Polskim”.

Wszy­scy się zasta­na­wia­li, skąd takie małe wydaw­nic­two jak Pas­sau­er zna­la­zło olbrzy­mie pie­nią­dze na zakup tylu gazet.

„Bar­dzo wie­le śla­dów pro­wa­dzi do Ber­tel­sman­na, współ­wła­ści­cie­la dru­gie­go – pod wzglę­dem wiel­ko­ści obro­tów – impe­rium medial­ne­go na świe­cie. (…) Powią­zań tych abso­lut­nie nie wypie­ra się tak­że przed­sta­wi­ciel PNP na Pol­skę, Franz Hir­tre­iter, cze­mu dał wyraz w wywia­dach prasowych”

(Baj­ka Z., Kapi­tał zagra­nicz­ny w pol­skich mediach, Zeszy­ty Pra­so­znaw­cze 1994, nr 3–4, s. 6).

„Frank­fur­ter All­ge­me­ine Zeitung” podał bez osło­nek, że to wła­śnie Ber­tel­smann jest praw­dzi­wym auto­rem tej han­dlo­wej ope­ra­cji. Tyl­ko Pola­cy nadal są infor­mo­wa­ni, że naj­sil­niej­szą gru­pę dzien­ni­ków regio­nal­nych w nad­wi­ślań­skim kra­ju kupi­li skrom­ni wydaw­cy z Pas­sau” (How­zan A., Ude­rze­nie w gło­wę. Ring pra­so­wy: Niem­cy w wadze cięż­kiej, Pola­cy w papie­ro­wej, Poli­ty­ka, nr 50, 10.12.1994, s. 23).

Poważ­ne zastrze­że­nia budził wybór tere­nów do nie­miec­kich inwe­sty­cji. PNP wyku­pił gaze­ty na Ślą­sku, Pomo­rzu, w Wiel­ko­pol­sce i Mało­pol­sce. W 1998 r. Kazi­mierz Mar­cin­kie­wicz, wów­czas poseł AWS (ZChN), wska­zy­wał na zależ­ność pomię­dzy tre­ścia­mi gazet PNP a nie­miec­kim inte­re­sem. Wtó­ro­wał mu kole­ga par­tyj­ny Michał Kamiń­ski, mówiąc:

„Czy powin­ni­śmy jedy­nie wzru­szać ramio­na­mi, że na całym Ślą­sku, gdzie kapi­tał nie­miec­ki wyku­pił pra­wie 100 pro­cent dzien­ni­ków, 1 wrze­śnia br. [1998 – dop. T.S..] tyl­ko w jed­nym z nich, i to w pośled­nim miej­scu, uka­za­ła się infor­ma­cja o rocz­ni­cy wybu­chu II woj­ny świa­to­wej? Nie może­my się zgo­dzić na to, aby nasza świa­do­mość naro­do­wa, pamięć o prze­szło­ści były kształ­to­wa­ne poza gra­ni­ca­mi kra­ju, przez zagra­nicz­nych finan­si­stów. Moż­na też zapy­tać, dla­cze­go nie­miec­ki kapi­tał – któ­ry dekla­ru­je, że nie ma nie­miec­kie­go obli­cza naro­do­we­go – inwe­stu­je głów­nie na zie­miach zachod­nich. Dla mnie nie jest to rze­czą przypadku”

(Mono­pol na infor­ma­cję, Knap W. roz­ma­wia z Micha­łem Kamiń­skim, Dzien­nik Pol­ski, 8.01.1999, s. 29; zob. też. Zalew­ska L., Czy ogra­ni­czać zachod­ni kapi­tał, Rzecz­po­spo­li­ta, 9.12.1998).

Niem­cy bio­rą wszystko

Dzi­siaj sytu­acja w pra­sie na Ślą­sku jest jesz­cze gor­sza niż pod koniec lat 90. W 2003 r. Pas­sau­er Neue Pres­se kupił od nor­we­skie­go kon­cer­nu Orkla dwa wro­cław­skie dzien­ni­ki: ​„Sło­wo Pol­skie” i ​„Wie­czór Wro­cła­wia”, posia­da­jąc już na tym ryn­ku trze­ci dzien­nik ​„Gaze­tę Wro­cław­ską”. Osta­tecz­nie trzy tytu­ły połą­czo­no w jeden ​„Sło­wo Pol­skie – Gaze­ta Wrocławska”.

W jaki spo­sób Pas­sau­er Neue Pres­se zdo­był dla wyda­wa­ne­go w Kato­wi­cach ​„Dzien­ni­ka Zachod­nie­go”, w któ­rym ma 100 proc. udzia­łów, pozy­cję monopolisty?

Otóż Pas­sau­er Neue Pres­se (poprzez swo­ją spół­kę Pol­ska­pres­se) oprócz ​„Dzien­ni­ka Zachod­nie­go” posia­dał na tym tere­nie jesz­cze ​„Try­bu­nę Ślą­ską – Dzień”, któ­ra w grud­niu 2004 r. zosta­ła wchło­nię­ta przez ​„Dzien­nik Zachod­ni”. PNP, począt­ko­wo mając 66,5 proc. udzia­łów w ​„Try­bu­nie Ślą­skiej – Dzień”, aby zmu­sić pol­ską stro­nę do sprze­da­ży swo­ich udzia­łów, znacz­nie wię­cej reklam prze­ka­zy­wał ​„Dzien­ni­ko­wi Zachod­nie­mu” oraz lepiej pła­cił pra­cu­ją­cym tam dzien­ni­ka­rzom – dowo­dzi były redak­tor naczel­ny ​„Try­bu­ny Ślą­skiej – Dzień” Tade­usz Biedzki

(Pysie­wicz W., Ślą­scy rywa­le, Press, nr 6/2000, s. 57).

W 2000 r. Niem­cy dopię­li swe­go, sta­jąc się pra­wie wyłącz­nym posia­da­czem ​„Try­bu­ny Ślą­skiej – Dzień” z 93,5 proc. udzia­łów. Pozo­sta­łe 6,5 proc. nale­ża­ło do Związ­ku Gmin Gór­ne­go Ślą­ska i Pół­noc­nych Moraw (zob. szerz. Press, nr 10/2000, s. 9). Zakup ​„Try­bu­ny Ślą­skiej – Dzień” miał tyl­ko oczy­ścić rynek, a nie zapew­nić więk­szą róż­no­rod­ność w dostar­cza­nych czy­tel­ni­kom infor­ma­cjach. Podob­ny pro­ce­der PNP pro­wa­dził w innych czę­ściach Pol­ski. ​„Try­bu­na Ślą­ska – Dzień” sta­ła się po pew­nym cza­sie zno­wu ​„Try­bu­ną Ślą­ską”, ale nie na długo.

Pod koniec 2004 roku połą­czo­no ​„Dzien­nik Zachod­ni” z ​„Try­bu­ną Ślą­ską”. W ten spo­sób dru­gi tytuł znik­nął z ryn­ku. Spo­ro dzien­ni­ka­rzy, prze­waż­nie z ​„Dzien­ni­ka Zachod­nie­go, stra­ci­ło pracę.

– Nie­mal wszyst­kie sta­no­wi­ska kie­row­ni­cze po połą­cze­niu redak­cji zaję­ły oso­by z Try­bu­ny Ślą­skiej. Nadal redak­cja nie jest mono­li­tem, są wewnętrz­ne podzia­ły. Na doda­tek w2009 roku redak­cja z cen­trum Kato­wic prze­nio­sła się do Sosnow­ca. Do tego docho­dzą niskie pen­sje – uwa­ża nasz rozmówca.

Nie­bez­pie­czeń­stwo dostrze­ga­ją tak­że naukowcy.

- Czas naj­wyż­szy, żeby poważ­ni uczest­ni­czy ryn­ku medial­ne­go uświa­do­mi­li sobie, że mię­dzy wymia­rem glo­bal­ny a lokal­nym nie jest szcze­li­na, ale cał­kiem roz­le­głe pole. A na nim – lokal­nym – znaj­du­ją się wszyst­kie odcie­nie cech każ­de­go z tych bie­gu­nów. To, co się sta­ło z pra­są lokal­ną m.in. poprzez dzia­ła­nia Pol­ska­pres­se przy­wo­dzi na myśl obra­zy sil­nie sym­bo­licz­ne: drze­wa są wyci­na­ne pod budo­wę Nowej Huty. Kon­cer­ny, hol­din­gi i kor­po­ra­cje są nor­mal­ny­mi związ­ka­mi w naszym życiu. Już takie samot­ne drzew­ko nie wytrzy­ma napo­ru kon­ku­ren­cji … To nie­uchron­ne dzia­ła­nie – moż­na je jed­nak wyko­nać lepiej lub gorzej. Moż­na uwie­rzyć, że lokal­ni dzien­ni­ka­rze i wydaw­cy wie­dzą tak dużo, a może wię­cej niż ich pra­co­daw­cy z jakimś euro­pej­skim adre­sem – stwier­dza medio­znaw­ca prof. Wie­sław Godzic.

- Nie zapo­mnę, jak część war­szaw­ska dużej gaze­ty kon­se­kwent­nie pisa­ła o Uni­wer­sy­te­cie Jagiel­loń­skim jako o ​„Jagiel­lon­ce”, gdy tym­cza­sem jej lokal­na muta­cja w tej samej zszyw­ce kon­se­kwent­nie – w zgo­dzie z lokal­nym zna­cze­niem – ​„Jagiel­lon­ką” nazy­wa­ła sza­cow­ną Biblio­te­kę Jagiel­loń­ską. Czy to wal­ka sta­re­go z nowym, w któ­rym nowe zawsze zwy­cię­ży? Ależ takie myśle­nie odbie­ra jaką­kol­wiek moty­wa­cję do pra­cy. Nie jestem pew­ny, czy tak samo ma wyglą­dać pra­sa regio­nal­na na Ślą­sku, na Pomo­rzu i na Pod­kar­pa­ciu; nie jestem pew­ny, czy pozo­sta­wio­no wszyst­ko, co było naj­lep­sze­go w poprzed­niej wer­sji? Czy bez­względ­nie zaufa­no glo­bal­nym stra­te­giom, czy też uwie­rzo­no, że suk­ces czy­tel­ni­czy mogą budo­wać emo­cje i pozor­nie nie­opła­cal­ne stra­te­gie np. sym­bo­licz­ne. Pomysł, że był to zamach na pra­sę regio­nal­ną – odrzu­cam. Bo prze­cież żaden mądry biz­nes­men nie pod­ci­na gałę­zi, na któ­rej sie­dzi – doda­je Godzic.

Jan Jaku­bow­ski, kie­ru­ją­cy kie­dyś jed­nym z dzien­ni­ków Pas­sau­er Neue Pres­se, pisał:

„Model gaze­ty opi­nio­twór­czej prze­kształ­co­no w rodzaj pozba­wio­ne­go ambi­cji komik­su, wypeł­nio­ne­go bez­re­flek­syj­ną infor­ma­cją, nie ska­żo­ną docie­ka­niem przy­czyn i skut­ków opi­sy­wa­nych zdarzeń”

(Jaku­bow­ski J., Gaze­ta dla woź­ni­cy, Wprost, nr 46, 16.11.2003, s. 34).

Potwier­dza też, iż tema­ta­mi tabu w gaze­tach Gru­py Wydaw­ni­czej Pol­ska­pres­se są wszel­kie kwe­stie zwią­za­nie z dzia­łal­no­ścią Nie­miec w cza­sie II woj­ny świa­to­wej (tam­że). Prak­tycz­nie mono­po­li­stycz­na pozy­cja na ryn­ku wydaw­ców zagra­nicz­nych, powo­du­je, że cho­ciaż mają oni róż­no­rod­ne tytu­ły (vide Pol­ska­pres­se), to ich tre­ści są takie same. Bo prze­cież trud­no prze­wi­dy­wać, że jeden wła­ści­ciel będzie miał kil­ka poglą­dów na rzeczywistość.

Pod­czas pisa­nia arty­ku­łu korzy­sta­łem z infor­ma­cji zawar­tych w arty­ku­łach: Joan­ny Mikosz ​„Nowe tytu­ły, sta­re nawy­ki” oraz Macie­ja Kle­dzi­ka ​„Pol­ska pra­sa lokal­na w rękach zagra­nicz­ne­go kapi­ta­łu. Zarys pro­ble­mu na wybra­nych przykładach”.